Oud worden en denken aan het einde

Tijdens onze wandeling in Batsheers vandaag bewonderde ik de vele ezels in de weiden rondom de “ezelsboerderij”. Elke keer dat we die beesten met hun melancholische blik zien, heb ik heel veel “goesting” om onze schapen een ezeltje als gezel in de weide te bezorgen. Maar dan bedenk ik dat we niet zo gemakkelijk meer zouden kunnen op reis gaan. Vandaag dacht ik ineens nog aan iets anders: ik besefte (omdat ik weer last had van pijnlijke knieën, heupen, en – dat was lang geleden – van artrosepijn in mijn vingers) dat we te oud worden om veel dieren te houden.

En ineens besefte ik dat ik volgende maand 63 jaar word!

Soms vergeet ik mijn leeftijd, maar er zijn dagen dat ik me er pijnlijk van bewust ben dat ik geen 30 of 40 meer ben. Dat was zo toen ik een leesbril bleek nodig te hebben, dat is zo telkens als ik last heb van mijn gewrichten, als ik na een lange nacht filosoferen (met Hendrik bijvoorbeeld) een hele dag moet recupereren, als ik weer een lumbago heb, als ik van een zware vertaling veel meer moe word dan tien jaar geleden, als ik ons huis niet meer in één enkele dag schoon krijg.

Ik merk bij onze vrienden, van wie de meeste ouder zijn dan ik, dezelfde evolutie. En ook dat ze de laatste tijd niet alleen veel praten over overgegane kennissen, maar ook over hun eigen einde. Het eigenaardige vind ik dat de meeste onder hen (er zijn een paar uitzonderingen) zich hebben neergelegd bij het idee dat hun overlijden hun absolute einde zal betekenen. Ze vinden het leven dan in wezen ook zinloos… Maar doen toch zoveel mogelijk voor anderen. In feite zou ik ze moeten bewonderen, want als ik er zou van uitgaan dat alles zinloos is, ik zou er meteen een einde aan maken, denk ik.

Oké, dan vraagt men mij of ik niet verder zou zorgen voor mijn kinderen en kleinkind(eren). Natuurlijk zou ik dat wel doen zolang dat nodig is. Maar met de moed der wanhoop, omdat hun leven ook zinloos is.

Is mijn ego misschien te groot? Mogelijk, hoewel ik er van overtuigd ben dat wat van “mij” zal overleven na het verdwijnen van “mijn” lichaam niet echt zal overeenkomen met wat en wie Jessy Maesen nu is, maar “veel groter, omvangrijker” zal zijn, terwijl dat “ikje” van nu daar maar een heel klein deel zal van uitmaken.

Dat idee komt van mystieke ervaringen die ik heb gehad (niet zo vaak) en ik vond het terug bij Teilhard de Chardin van wie ik (lang geleden) veel boeken heb gelezen en in wiens theorie (of noem het filosofie als je wilt) ik me “terugvond”:

“La mystique de Teilhard comporte un programme que l’on peut résumer dans trois verbes qui lui sont chers et par lesquels il définit les conditions du bonheur : se centrer, se décentrer, se surcentrer. “Se centrer sur soi”, afin d’exister dans le monde comme un individu, et non s’y disperser comme une vapeur d’eau. “Se décentrer”, pour devenir soi-même grâce à l’amour de l’autre, donné et reçu. “Se surcentrer” sur un plus grand que soi, pour accomplir en nous l’Humanité. Pascal, parlant à mots couverts de l’infini de l’homme, a dit dans une sobriété littérairement géniale que “l’homme passe l’homme”. Or, celui qui passe l’homme sans le détruire, c’est évidemment le Christ”.

Sommige vrienden (en Hendrik) vernemen met verbazing dat ik nog steeds in  God geloof en bekijken me dan meewarig! Als ik hen dan vraag of ze het woord “God” misschien door het woord “Natuur” willen vervangen, bekijken ze me alsof ik ineens de waarheid verkondig.

Ik heb al vaak gezegd dat ik niet erudiet ben. Ik onthoud bijna niets (eigenaardig: hoe ben ik dan aan mijn diploma geraakt?). Ik heb dan echter altijd zin om de mensen dit boek van Tipler aan te raden. Jammer genoeg laat mijn geheugen niet toe dat ik het navertel tijdens die gesprekken.